کلاف بندی افقی یکی از مهم ترین اجزای سازه ای در ساختمان های بنایی است که نقش کلیدی در افزایش مقاومت و یکپارچگی سازه، به ویژه در برابر نیروهای زلزله، ایفا می کند. این فرآیند با استفاده از بتن مسلح یا نیمرخ های فولادی انجام می شود و هدف آن توزیع یکنواخت نیروها و جلوگیری از تمرکز تنش در نقاط خاص سازه است. در این مقاله، به بررسی ضوابط کلاف بندی افقی ساختمان، مشخصات فنی، و نکات اجرایی آن بر اساس مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان می پردازیم تا اطلاعات جامعی برای استفاده در پروژه های ساختمانی ارائه دهیم. همچنین می توانید برا ی اطلاع از قیمت میلگرد و مقاطع فولادی با کارشناسان فولادکو تماس بگیرید.
کلاف بندی افقی چیست؟
کلاف بندی افقی فرآیندی است که در آن اجزای مختلف سازه، مانند دیوارهای باربر و فونداسیون، به صورت شبکه ای به هم متصل می شوند. این کلاف ها با تحمل نیروهای کششی و فشاری ناشی از زلزله یا بارهای دیگر، از جدا شدن اجزای سازه جلوگیری کرده و پایداری کلی ساختمان را افزایش می دهند. کلاف های افقی معمولاً در دو تراز اصلی اجرا می شوند: زیر دیوارها (در اتصال به فونداسیون) و زیر سقف (در اتصال به دیوارها).
ضوابط کلی کلاف بندی افقی
بر اساس مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان، کلاف بندی افقی در مناطق با خطر زلزله متوسط تا بالا الزامی است. در ادامه، ضوابط اصلی این فرآیند آورده شده است:
-
محل های تعبیه کلاف های افقی
کلاف های افقی باید در تمام دیوارهای باربر در دو تراز زیر اجرا شوند:
- تراز زیر دیوار: این کلاف در محل اتصال دیوار به فونداسیون قرار می گیرد و وظیفه انتقال نیروهای دیوار به پی را بر عهده دارد.
- تراز زیر سقف: این کلاف در محل اتصال دیوار به سقف اجرا می شود و به یکپارچگی سازه کمک می کند.
همچنین، کلاف های افقی باید در نقاطی مانند بالای بازشوها (پنجره ها و درها) و اطراف قسمت های مثلثی سقف های شیب دار تعبیه شوند.
-
مشخصات ابعادی کلاف های افقی
- کلاف زیر دیوار:
- عرض کلاف نباید کمتر از عرض دیوار یا 25 سانتی متر باشد.
- ارتفاع کلاف نباید کمتر از دوسوم عرض دیوار یا 25 سانتی متر باشد.
- عیار سیمان بتن مسلح حداقل 250 کیلوگرم بر مترمکعب باشد.
- پوشش بتنی اطراف میلگردهای طولی باید حداقل 50 میلی متر باشد.
- کلاف زیر سقف:
- عرض کلاف باید برابر با عرض دیوار باشد، مگر در دیوارهای خارجی که به منظور نما سازی می توان عرض کلاف را تا حداکثر 12 سانتی متر کمتر از عرض دیوار انتخاب کرد، اما در هر حال نباید کمتر از 20 سانتی متر باشد.
- ارتفاع کلاف نباید کمتر از 20 سانتی متر باشد.
- پوشش بتنی اطراف میلگردهای طولی باید حداقل 25 میلی متر باشد.
به جای بتن مسلح، می توان از نیمرخ های فولادی معادل تیرآهن نمره 10 (IPE100) استفاده کرد، مشروط بر اینکه اتصال مناسب به دیوار و سقف برقرار شود.
-
مشخصات و محل تعبیه میلگردها
- میلگردهای طولی:
- باید از نوع آجدار با حداقل قطر 10 میلی متر باشند.
- در چهار گوشه کلاف قرار گیرند.
- اگر عرض کلاف بیش از 35 سانتی متر باشد، تعداد میلگردهای طولی باید به 6 عدد یا بیشتر افزایش یابد، به گونه ای که فاصله بین دو میلگرد مجاور از 25 سانتی متر بیشتر نشود.
- اتصال میلگردها:
- میلگردهای طولی باید با تنگ های ساده یا خاموت با قطر حداقل 6 میلی متر به هم متصل شوند.
- فاصله بین خاموت ها نباید از ارتفاع کلاف یا 25 سانتی متر بیشتر باشد.
- در فاصله 45 سانتی متری از محل تقاطع با کلاف قائم، فاصله خاموت ها باید به حداکثر 15 سانتی متر کاهش یابد.
-
اتصال کلاف های افقی
- کلاف های افقی در هر تراز باید به صورت شبکه ای پیوسته به هم متصل شوند.
- میلگردها در محل تلاقی کلاف ها باید حداقل 50 سانتی متر همپوشانی (اورلب) داشته باشند.
- کلاف های افقی نباید در هیچ نقطه ای منقطع شوند.
-
محدودیت های اجرایی
- عبور لوله یا دودکش با قطر بیش از یک ششم عرض کلاف از درون کلاف مجاز نیست و نباید باعث قطع میلگردها شود.
- لوله های آب گرم یا دودکش باید با عایق حرارتی مناسب پوشانده شوند.
نقش میلگرد در کلاف بندی افقی
میلگردها نقش حیاتی در تقویت کلاف های افقی دارند. بتن به تنهایی در برابر نیروهای فشاری مقاوم است، اما در برابر نیروهای کششی ضعیف عمل می کند. میلگردهای آجدار A3 با ایجاد اتصال قوی با بتن، این ضعف را جبران کرده و مقاومت سازه را در برابر نیروهای زلزله افزایش می دهند. استفاده از میلگردهای باکیفیت و رعایت فواصل مناسب بین آن ها، از ترک خوردگی بتن و خرابی سازه جلوگیری می کند.
مزایای کلاف بندی افقی
- افزایش مقاومت لرزه ای: کلاف های افقی با توزیع یکنواخت نیروهای زلزله، از فروپاشی دیوارها و جدا شدن اجزای سازه جلوگیری می کنند.
- یکپارچگی سازه: اتصال شبکه ای کلاف ها باعث می شود سازه به صورت یک مجموعه منسجم عمل کند.
- کاهش ترک خوردگی: کلاف ها از تمرکز تنش در نقاط خاص جلوگیری کرده و پایداری دیوارها را افزایش می دهند.
- افزایش طول عمر سازه: با بهبود شکل پذیری و مقاومت، کلاف بندی افقی به دوام بیشتر ساختمان کمک می کند.
نکات اجرایی مهم
- نظارت مهندسی: اجرای کلاف بندی باید تحت نظارت دقیق مهندس ناظر انجام شود تا ضوابط آیین نامه به طور کامل رعایت گردد.
- کیفیت مصالح: استفاده از بتن با عیار مناسب و میلگردهای استاندارد (ترجیحاً A3) برای دستیابی به حداکثر مقاومت ضروری است.
- بتن ریزی دقیق: بتن باید به گونه ای ریخته شود که تمامی فضاهای داخلی کلاف را پر کند و هیچ گونه حفره ای باقی نماند.
- اتصال مناسب: اتصال کلاف های افقی به کلاف های قائم و فونداسیون باید با دقت انجام شود تا یکپارچگی سازه حفظ شود.
نتیجه گیری
کلاف بندی افقی یکی از مهم ترین اقدامات برای افزایش ایمنی و پایداری ساختمان های بنایی، به ویژه در مناطق زلزله خیز، است. رعایت ضوابط آیین نامه، استفاده از مصالح باکیفیت، و اجرای دقیق این فرآیند می تواند از خسارات جانی و مالی در برابر نیروهای طبیعی مانند زلزله جلوگیری کند. با توجه به اهمیت این موضوع، توصیه می شود مهندسان و پیمانکاران به مطالعه دقیق مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان پرداخته و از مشاوره متخصصان در این زمینه بهره مند شوند.