فلز قلع دارای ویژگی هایی می باشد که به همین خاطر قابلیت تبدیل شدن به ورق فولادی را ندارد. اما، اگر به ورق هایی با ویژگی های این عنصر نیاز باشد؛ از ورق قلع اندود استفاده می شود. در واقع، زمانی که این محصول مورد نیاز باشد؛ با اضافه شدن قلع یا سایر آلیاژ‌ها به ورق فلزی تبدیل می شود. ورق قلع اندود از نظر ویژگی ها، شباهت زیادی با ورق گالوانیزه دارد. از این محصول معمولاً برای حفاظت از مواد غذایی در ساخت قوطی کنسروها، در ساخت انواع قابلمه ها و ماهیتابه ها، در ساخت انواع قطعات الکترونیکی و…، استفاده می کنند. برای آشنایی بیشتر با این موضوع در ادامه مطلب همراه ما باشید.
ورق قلع اندود چیست؟
گاهی اوقات افراد ورق اندود را با نام های دیگری مثل تین پلیت یا ورق قلع نیز می شناسند. این محصول در مقایسه با ورق گالوانیزه ضخامت کمتری دارد و دارای پوششی است که از خوردگی آن جلوگیری می شود. به طور کلی قلع فلزی است که نقطه ذوب پایینی دارد و به ندرت به عنوان فلز خالص، مورد استفاده قرار می گیرد. این فلز در برابر اسیدها و بازهای ضعیف مقاوم است و در زمان قرارگیری به مجاورت در آب، حاوی کربنات ها بوده و با سرعت کمی دچار خوردگی می شود. فلز قلع به راحتی لحیم پذیر است و در برابر خاک و عواملی از این قبیل نیز دچار خوردگی نمی شود.
زمانی که فلز قلع با سایر فلزات ترکیب شود، آلیاژ‌هایی به تولید می رسند که سبب تقویت خواص قلع شده و مقاومت آن را نیز افزایش می دهند. لذا، ورق هایی که از این جنس به تولید می رسند؛ دارای خاصیت انعطاف پذیری، چکش خواری، مقاومت به خوردگی، اکسیداسیون و…، می باشند.
برای ساخت این محصول از روش های مختلفی استفاده می شود و در طی فرایند پوشش دهی ضخامت مختلفی از فلز قلع بر سطح داخلی و خارجی ورق ها ایجاد می شود. به عبارت دیگر به ورق های فولادی کم کربن که در دو طرف آن ها برای محافظت در برابر خوردگی و زنگ زدگی از پوششی از جنس قلع استفاده می شود را ورق قلع اندود می گویند. این محصول اولین بار در آلمان در سال ۱۶۶۵ میلادی توسط شخصی به نام نیکلاس به تولید رسید. در آن زمان این شخص برای اولین بار ایده ساخت قوطی های فلزی برای نگهداری مواد غذایی کنسرو شده را مطرح کرد و قوطی هایی را با جنس ورق قلعه اندود به تولید رساند. به جز روش نورد سرد از روش های دیگر نیز برای ساخت این محصول استفاده می شود که در ادامه بیان می کنیم.
ورق قلع اندود از طریق چه روش هایی به تولید می رسد؟
به طور کلی برای ساخت این محصول دو روش وجود دارد که شامل: روش غوطه وری و روش الکترولیت می باشند. در روش الکترولیت ابتدا ورق هایی از جنس فولاد را به عنوان فلز پایه وارد خط تولید می کنند. در مسیر خط تولید این ورق ها دو حوضچه وجود دارند که یکی حاوی آب و دیگری حاوی مواد اسیدی هستند. ورق های فلزی را ابتدا وارد حوضچه آب کرده و سپس وارد حوضچه اسیدی می کنند. در نهایت مجدد آن ها را وارد حوضچه آب کرده تا پاکسازی و چربی زدایی ورق صورت گیرد.
در مرحله نهایی پوشش دهی سطح ورق انجام می شود که هر دو سطح ورق خارجی و بیرونی آن به روش الکتریکی قلع اندود می شوند. در نهایت عملیات خنک سازی صورت گرفته و بررسی کیفیت محصول انجام شده و نوبت به بسته بندی و عرضه آن ها در بازار فرا می رسد. در این روش می توان کنترل دقیقی از پوشش قلع بر روی ورق را انجام داد؛ در حالی که این کار در روش غوطه ور کردن امکان پذیر نیست.
در روش غوطه وری نیز ابتدا ورق های فولادی را به تولید رسانده و سپس آن ها را در حوضچه هایی که حاوی قلع و سایر عناصر هستند؛ فرو می برند. محصولاتی که با این روش به تولید می رسند، دارای ضخامت قلع بیشتری بوده و همچنین ضخامت هر دو سمت آن ها یکسان است. در مرحله آخر روش غوطه وری، لایه ای روغنی را بر سطح بیرونی ورق قلعه اندود ایجاد می کنند که هدف از آن جلوگیری از چسبندگی سطوح به هم می باشد. علاوه بر این، لایه روغنی مقاومت به خوردگی محصول را بالا برده و مورد استفاده در آن معمولاً از نوع دی اکتیل سباسات و استیل تری بوتیل سیترات است. تقریباً تا سال ۱۹۳۴ میلادی برای تولید این محصول، از روش های غوطه وری استفاده می کردند. اما، پس از آن اغلب تولید کنندگان از روش الکترونیکی الکترولیت برای این کار استفاده می کنند.
انواع استانداردهای تولید ورق قلع اندود کدامند؟
برای تولید این محصول استانداردهای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که برخی از استانداردهای بین‌المللی معتبر شامل: استاندارد آمریکایی، استاندارد اروپایی en و استاندارد بین المللی iso هستند. در کشورمان ایران ورق های قلع اندود به دو صورت تامین می شوند که برخی از آن ها وارداتی از کشورهای چین و برخی دیگر ورق های تولیدی هستند. اصلی ترین کارخانه تولید کننده این محصول در ایران فولاد مبارکه اصفهان است که توانایی تولید میزان زیادی از این محصول را دارا می باشد.
ویژگی ها و مزیت های استفاده از ورق های قلع اندود
این محصولات دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند که عبارتند از:
- • زیبایی ظاهری
• قابلیت جوش پذیری و جوشکاری بالا
• انعطاف پذیری زیاد
• قابلیت بازیافت ۱۰۰ درصدی
• مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی
• دوام و کیفیت بالا
• قابلیت چکش خواری بالا
• عدم فرسایش زود هنگام
• قابلیت رنگ پذیری
• دارای ضخامت یکنواخت
• ظاهری صیقلی
به صورت کلی ورق قلع اندود از یک سطح فولادی و یک لایه پوششی چند میکرونی قلع به وجود آمده است. ضخامت لایه های قلع کاملاً به ضخامت اولیه ورق ها بستگی دارد و حدوداً ضخامت این بخش بین ۱۳ صدم درصد تا ۵۰ درصد میلی متر هستند. معمولاً ابعاد استاندارد این محصول به دو شکل فابریک( استاندارد) و سفارشی به تولید می رسند. وزن این محصولات نیز متناسب با ضخامت ابعاد آن متغیر است و نسبت به سایر ورق های فولادی وزن کمتری دارد. در صورتی که ورق قلع اندود در طبیعت رها شود؛ واکنش هایی که به اکسیداسیون معروف است به چرخه طبیعت باز می گردد و قابلیت بازیافت ۱۰۰ درصدی دارد.
انواع ورق قلع اندود کدامند و چه کاربردی دارند؟
ورق های فولادی با توجه به آلیاژی که در ساختار آن ها به کار رفته به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. ورق های قلع اندود نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بر اساس نرمی و سختی به سه دسته تقسیم می شوند که شامل موارد زیر هستند:
- 1. تمپر ۲ با درجه سختی نرم
2. تمپر ۳ با درجه سختی معمولی
3. ورق اندود تمپر ۴ با درجه سختی بسیار سخت
انواع ورق ها به خاطر ویژگی ها و مشخصاتشان کاربردهای مختلفی در بخش های مختلف صنایع دارند که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- • صنعت بسته بندی مواد غذایی برای تولید قوطی های کنسرو
• در صنعت خودروسازی برای تولید فیلترهای روغن، واشرهای سرسیلندر، قطعات الکترونیکی ماشین آلات
• در صنعت ساختمان سازی در مواردی مثل فاصله نگهدار‌ها، برای شیشه اندازی دوجداره، نرده های سقف کاذب،
• در ساخت شیرهای تقویت شده، درپوش های بام و پوشش های نمای صنعتی و تجاری
• در ساخت انواع قالب کیک و اسپری ها و قابلمه ها و ماهیتابه ها
• در تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی
• برای انواع کاور باتری و روکش کردن برخی از قطعات الکتریکی
• برای روکش محافظتی کابل های فیبر نوری
• در ساخت فیلم های عکاسی
خلاصه مطلب
ما در این بخش از مطلب تلاش کردیم تا شما را با ورق قلع اندود آشنا کنیم. این محصول یکی از پرکاربردترین ها در صنایع مواد شیمیایی، مواد غذایی و صنعت خودروسازی و…، می باشد. این محصول ویژگی های منحصر به فردی دارد که تمامی آن ها سبب شده اند تا قیمت این محصول در مقایسه با برخی از ورق های فولادی بیشتر باشد. برای اطلاع از قیمت ورق گالوانیزه و ورق قلع اندود و یا خرید سایر محصولات و ورق های فولادی می توانید با همکاران ما در فولاد کو ارتباط برقرار نمایید.